Giới thiệu chung về hoạt chất Pymetrozine
Pymetrozine là một hoạt chất thuốc trừ sâu lưu dẫn, có tác dụng tiếp xúc và vị độc, thuộc nhóm hóa chất pyridine-azomethine được phát triển để kiểm soát các loại côn trùng chích hút như rầy, rệp, bọ trĩ trên nhiều loại cây trồng như lúa, khoai tây, rau màu, cây ăn quả, cây công nghiệp và hoa cảnh.
Ra đời từ đầu những năm 2000, Pymetrozine nhanh chóng được ứng dụng rộng rãi nhờ cơ chế tác động đặc biệt và tính chọn lọc cao, ít ảnh hưởng đến thiên địch và môi trường. Tuy nhiên, hoạt chất này đã bị EU cấm sử dụng từ năm 2020 nhưng vẫn được phép dùng ở nhiều quốc gia khác, trong đó có Việt Nam.
Thông tin chi tiết về hoạt chất Pymetrozine
| Thuộc tính | Thông tin chi tiết |
|---|---|
| Tên hoạt chất | Pymetrozine |
| Nhóm IRAC | 9B – Feeding blockers (ức chế hành vi chích hút) |
| Nhóm hóa học | Pyridine azomethine |
| Cơ chế tác động | Gây “ngừng ăn” ở rầy mềm, rệp, bọ phấn trắng… bằng cách làm tê liệt cơ miệng hút |
| Phổ tác động | Rệp, rầy mềm, bọ phấn trắng, rầy nâu, rầy lưng trắng… |
| Tính chọn lọc | Rất chọn lọc với côn trùng chích hút, không ảnh hưởng đến thiên địch |
| Mức độ độc với người/ong | Thấp (LD50 > 5000mg/kg), ít ảnh hưởng đến ong và cá |
| Đặc điểm nổi bật | Rất phù hợp trong canh tác theo hướng IPM, nông nghiệp hữu cơ |
Cơ chế sinh học và tác động đặc biệt của Pymetrozine
Pymetrozine tác động trực tiếp lên hệ thần kinh của côn trùng chích hút, đặc biệt là các tế bào thần kinh điều khiển tuyến nước bọt của chúng. Khi tuyến nước bọt bị ức chế, côn trùng mất khả năng chích hút dịch cây, dẫn đến:
- Khóa miệng: Côn trùng không thể chích hút thức ăn.
- Khóa chân: Giảm vận động và khả năng bám dính.
- Khóa sinh sản: Ức chế khả năng sinh sản, làm giảm mật độ côn trùng trong thời gian ngắn.
Kết quả là côn trùng bị đói, suy kiệt dần và chết sau vài ngày. Đặc biệt, chỉ trong vòng 1-2 giờ sau khi tiếp xúc, côn trùng ngừng gây hại dù vẫn còn sống.
Khác với nhiều thuốc trừ sâu truyền thống, Pymetrozine không kích thích quá mức hệ thần kinh trung ương, giảm nguy cơ kháng thuốc và ít gây hại cho các loài thiên địch có lợi như ong mật và động vật thủy sinh.
Ngoài ra, Pymetrozine có tính lưu dẫn cao, có thể phun trực tiếp lên lá hoặc tưới/bón vào gốc, giúp thuốc thấm sâu và lan tỏa trong cây, bảo vệ cả phần lá non và thân cây với hiệu quả kéo dài từ 10 đến 14 ngày tùy điều kiện thời tiết.
Công dụng và phạm vi sử dụng
Hoạt chất Pymetrozine được sử dụng để phòng trừ hiệu quả các loại côn trùng chích hút gây hại, bao gồm:
- Rầy nâu, rầy lưng trắng, rầy xanh trên lúa và nhiều cây trồng khác.
- Rệp (Aphis gossypii, Myzus persicae) trên rau màu, hoa, cây cảnh.
- Bọ trĩ trên ớt, dưa hấu, bưởi.
- Bọ phấn trên sắn.
- Rệp sáp, mọt đục quả trên cà phê.
- Sâu tơ trên bắp cải và các loại rau họ cải.
Ngoài tác dụng trừ sâu, Pymetrozine còn giúp hạn chế sự lan truyền các bệnh do virus gây ra như bệnh vàng lùn, vàng lùn xoắn lá trên lúa, bệnh khảm trên nhiều loại cây trồng khác do các côn trùng chích hút truyền bệnh.
Ưu điểm nổi bật của Pymetrozine
- Tác động nhanh và hiệu quả: Côn trùng ngừng chích hút chỉ sau 1-2 giờ, giảm thiệt hại cây trồng tức thì.
- Tính chọn lọc cao: Ít ảnh hưởng đến các loài thiên địch, ong mật và động vật thủy sinh.
- Hiệu quả lâu dài: Thuốc lưu dẫn, bảo vệ cây từ 10-14 ngày, giảm số lần phun thuốc và chi phí.
- Phạm vi ứng dụng rộng: Dùng được trên nhiều loại cây trồng và nhiều đối tượng côn trùng chích hút.
- Giảm nguy cơ kháng thuốc: Cơ chế tác động độc đáo không gây kích thích thần kinh quá mức.
- Có thể phun hoặc tưới/bón gốc: Tăng hiệu quả và linh hoạt trong sử dụng.Hướng dẫn sử dụng và lưu ý quan trọng
- Liều lượng và thời gian cách ly: Tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất, thời gian cách ly ngắn giúp đảm bảo an toàn thực phẩm.
- Phun thuốc khi sâu bệnh mới xuất hiện hoặc ở giai đoạn ấu trùng, rệp non: Để đạt hiệu quả tối ưu.
- Không phun thuốc khi cây đang ra hoa: Bảo vệ ong mật và các loài thụ phấn.
- Sử dụng thiết bị bảo hộ đầy đủ: Để tránh tiếp xúc trực tiếp với thuốc.
- Kết hợp với các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM): Giúp kiểm soát sâu bệnh bền vững và giảm thiểu kháng thuốc.
Các hỗn hợp hoạt chất phổ biến
Mặc dù Pymetrozine là hoạt chất duy nhất trong nhóm 9B, nhưng trong thị trường, nó được phối trộn với một số hoạt chất khác để tăng phổ tác động:
| Tên hỗn hợp hoạt chất | Công dụng |
|---|---|
| Pymetrozine + Nitenpyram | Vừa ức chế miệng chích hút (Pymetrozine) vừa gây chết nhanh (Nitenpyram) |
| Pymetrozine + Imidacloprid | Tăng phổ diệt côn trùng chích hút + tác động tiếp xúc mạnh hơn |
| Pymetrozine + Acetamiprid/Thiamethoxam | (Không phổ biến ở Việt Nam) – hỗ trợ rầy xanh, rệp nâu trên lúa, đậu |
Kết luận
Pymetrozine là hoạt chất thuốc trừ sâu tiên tiến, có cơ chế tác động độc đáo và hiệu quả cao trong kiểm soát các loại côn trùng chích hút gây hại trên nhiều loại cây trồng. Với tính lưu dẫn tốt, tác động nhanh và chọn lọc, Pymetrozine góp phần quan trọng trong quản lý sâu bệnh bền vững, bảo vệ mùa màng và nâng cao năng suất nông sản.
Việc sử dụng đúng kỹ thuật, tuân thủ liều lượng và phối hợp các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp sẽ giúp phát huy tối đa hiệu quả của Pymetrozine, đồng thời bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.
